چکیده

اهمیت اعتماد به نفس برای کسانی که با کودکان و نوجوانان سرو کار دارند امری روشن است مشکل است بتوان ارتباط نزدیکی با کودکان داشت ولی از باورهای مهم آنان در مورد خودشان غافل بود اخیراً به نظر می‌رسد که اعتماد به نفس یک موضوع عموم پسند باشد که مقبولیت آن همچنان در حال افزایش است کتاب‌های مختلف برای والدین، معلمان با مشاوران وخود کودکان ونوجوانان بر نیاز به داشتن اعتماد به نفس تأکید دارد.

اعتماد بنفس و یا احساس ارزشمندی یکی از نیازهای اساسی و اولیه بشر است, اعتماد بنفس در چگونگی کیفیت اعمال و رفتار بشر در تمامی مراحل زندگی  نقش مهمی بازی می‌کند. مطالعه‌های تأثیر اعتماد بنفس بالا را در بهبود عملکرد و ارضای شغلی, اجتماعی, خانوادگی و حفظظ  بهداشت و سلامت جسمی و روانی در مراحل مختلف سنی نشان می‌دهد.

اعتماد بنفس پایین یکی از معضلات روانی بشر به خصوص در سنین نوجوانی و اوایل جوانی است. زیرا در بین گروه‌های مختلف سنی اعتماد بنفس در دوره نوجوانی با توجه به تغییرات جسمی و روانی و شکلگیری شخصیت و بحران‌های مختلف آسیب پذیر تر است. عدم وجود اعتماد بنفس می‌تواند مشکلات متعددی از جمله درگیری‌های اجتماعی, افت تحصیلی, امادگی جهت ابتلا به انواع اختلال‌های روانی بخصوص افسردگی وو خودکشی, اضطراب و اعتیاد بوجود آورد.

کلید واژگان: اعتماد به نفس – دانش آموز – پیشرفت تحصیلی

مقدمه

وضعیت موجود:

اینجانب اعظم صادقی دبیر ادبیات مقطع متوسطه، دارای مدرک لیسانس ادبیات، مدت 20 سال سابقه خدمت در آموزش و پرورش را دارم. در حال حاضر مدرسه تثبیتی من آموزشگاه حضرت زینب (س) واقع درروستای شیرنگ شهرستان علی آبادکتول می‌باشد.

از همان ابتدا متوجه شدم که دخترانِ دانش آموزم دچارعدم اعتماد بنفس و خود ناباوری هستند. با خیلی از سوالها و دغدغه‌های انها روبرو شدم. سوالهای کلیشه ای‌ای که ریشه در تربیت و فرهنگ خانواده‌هایشان داشت...مانند: برای چه درس بخوانیم؟ ایا خواندن این درس‌ها آینده مان را تغییر خواهد داد؟ ویا این درس‌ها به چکار ما می ای‌اند؟؟؟...

در طول این سال‌ها همیشه تلاشم بر این بود که رابطه ای‌ای دوستانه با دانش آموزانم داشته باشم و بهترین جواب‌ها را برای پرسش‌هایشان پیدا کنم. با تشویق و بالا بردن روحیه سعی در تقویت اعتماد بنفسشان داشتم که تا حدود زیاد در این امر موفق بودم و دیدن موفقیت‌های تحصیلی دانش آموزانم همواره برایم بهترین پاداش بوده است.

بنظر من دبیری در این زمینه موفق خواهد بود که خود از اعتماد بنفس بالایی برخوردار باشد و امیدوارم  تحقیقات علمی در این زمینه به نتایج قابل توجهی دست یابم که برای ادامه مسیر خود و دانش آموزانم مفید باشد.

تعریف واژگان

اعتماد به نفس (self-confidence):

 اعتماد به نفس به معنای، باور به توانائی‌ها، از عهده کارها برآمدن، کارآمد بودن در ارتباطات انسانی و در محیط زندگی شخصی [آقا بخشی، 1383، ص 614] به کار رفته است، البته در این پژوهش برای این اصطلاح معنای وسیع تری قائل شدیم، تا جایی مفاهیمی مثل خود اتکایی و خود پشتوانی (self - reliance) به معنی اتکا به ظرفیت‌ها، منابع و مهارت‌های خود برای کسب استقلال بیشتر در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی؛ خودکفایی (self-sufficiency)، استقلال اقتصادی، عزت نفس و احترام به خود (self – esteem)، احساس قائل بودن ارزشی برای خود و طلب شناخته شدن آن ارزش، یا میزان ارزشمندی، احترام، شایستگی، توانایی، شناخت شأن و خصایص فردی و برخورداری از رضایت و خشنودی درونی؛ [همان] مد نظر بوده است.

 در دانشنامه آزاد ویکی پدیا چنین آمده است: «اعتماد به نفس یا خودباوری یکی از شرایط روحی است که شخص در آن بخاطر تجربه‌های قبلی، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در موفقیت انجام کارها بطور موفقیت‌آمیز اعتماد و باور دارد. اعتماد به نفس انگیزه لازم برای شروع و ادامه کار را ابه شخص می‌دهد و همواره توانا بودن در انجام کار مورد نظر را به شخص گوشزد می‌کند.»

اعتماد به نفس در زندگی هر یک از ما نقشی ضروری دارد و بدون آن نمی‌توانیم حتی نخستین گام را برای تلاش در جهت دستیابی به اهدافمان برداریم. اگر خودمان را باور داشته باشیم، به رغم عوامل دلسرد کننده و موانع موقتی که با آن‌ها مواجه می‌شویم، همواره با شهامت و انرژی به پیش می‌رویم. به راستی این اعتماد به نفس از کجا می‌آید؟ چطور می‌توان خود را باور کرد؟

پیشرفت تحصیلی:

پیشرفت تحصیلی را اینگونه تعریف کرده‌اند: اختلاف بین توان بالقوه و (ظرفیت یادگیری) و توان بالفعل (پیشرفت تحصیلی) [افروز، 1385، ص 71 [

ابزارهای تحقیق

به دلیل نزدیکی به امتحانات آخر سال دانش اموزان و فشردگی درس‌ها متاسفانه موفق به ارائه پرسشنامه و مصاحبه نشدم در نتیجه تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و تحلیلی است. سعی شده تا راهکارهای مختلف بدون دخالت یا استنتاج ذهنی گزارش و با جمع آوری اطلاعات واقعی و مقایسه به نتیجه گیری برسد. با استفاده از تحقیق کتابخانه ای به کمک شیوه تحلیل محتوا، مسائل مرتبط با موضوع مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق از منابع دست اول، دوم، اینترنت وکتابخانه های مجازی استفاده و در نهایت راهکار عملی ارائه شده است.

پرسش‌های تحقیق:

1. اعتماد به نفس تأثیر مهمی در سازماندهی رفتارهای سالم و سازنده فردی و اجتماعی انسان‌ها دارد، در نتیجه والدین، نهادها و مربیان آموزشی همه می‌خواهند بدانند بهترین راه و روش برای درونی کردن و نهادینه کردن این حس در کودکان و نوجوانان چیست؟

۲. آیا فقدان اعتماد به نفس در دانش آموزان، پایه و اساس بسیاری از معضلات اجتماعی و شکستهای تحصیلی است؟

۳. آیا رابطه ای بین اعتماد بنفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان وجود دارد؟